Η ΓΝΗΣΙΑ ΕΥΣΕΒΕΙΑ

Η ορθόδοξη ευσέβεια δεν διδάσκεται σαν μάθημα σε κανένα σχολείο και σε καμμία αίθουσα αλλά μέσα στο ναό, όταν γίνεται η Θεία Λειτουργία και οι χριστιανοί χαίρουν και λυπούνται, αγαλλιούν και κλαίνε, ζώντας μέσα τους τα θεία γεγονότα της πίστεως και αγκαλιάζοντας τα πρόσωπα των Αγίων, που υπηρετούν στο μυστήριο της σωτηρίας. Γιατί η διδασκαλία και η ευσέβεια της Εκκλησίας δεν είναι κάποιες έννοιες και κάποιες ιδέες, αλλά ένας ζωντανός κόσμος γεγονότων και προσώπων, μέσα στα οποία εμείς «κινούμεθα και εσμέν». Αυτό το τελευταίο πρέπει να το προσέξουμε, επειδή έχει ιδιαίτερη σημασία για την ορθόδοξη ευσέβεια. Η Εκκλησία πάντα εορτάζει ιστορικά γεγονότα και συγκεκριμένα πρόσωπα, τον Ευαγγελισμό της Παναγίας, τη Γέννηση και τη Βάπτιση του Ιησού Χριστού, το Θείο Πάθος, την Ανάσταση, την Ανάληψη και την Πεντηκοστή. Το ίδιο και οι εορτές των Αγίων είναι εορτές γεγονότων και προσώπων, της γέννησης, του θανάτου και των θαυμάτων τους. Έτσι η ευσέβεια του ορθόδοξου λαού δεν είναι θεωρητική και αόριστη, αλλά εμπειρική και συγκεκριμένη.
Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε την ορθόδοξη ευσέβεια σε τρία πράγματα, στο συναξάρι, στο τροπάρι και στο εικόνισμα. Αυτά τα τρία είναι το τρίπτυχο της ορθόδοξης ευσέβειας. Το συναξάρι είναι η «εν Χριστώ» ζωή και πείρα των Αγίων. Το τροπάρι είναι ο ύμνος και η ιερή ψαλμωδία στη σύναξη της Εκκλησίας: ό,τι μας πλημμυρίζει μέσα μας, που δεν μπορούμε να το εκφράσουμε καλύτερα, στη συντροφιά μας και στη σύναξη της Εκκλησίας, το κάνουμε άσμα και τραγούδι και με μια καρδιά και μ’ ένα στόμα το λέμε στο Θεό. Και το εικόνισμα, έτσι καθώς το βλέπει και το προσκυνάει ο ορθόδοξος, όχι ειδωλολατρικά, αλλά τιμητικά για το εικονιζόμενο πρόσωπο, είναι η έκφραση και η φανέρωση της ορθόδοξης ευσέβειας. Αυτός που γράφει αυτό το κήρυγμα, όταν κάποτε στο Βατικανό του έδειξαν ένα βυζαντινό εικόνισμα, έβγαλε το σκούφο του, έκαμε το σταυρό του και προσκύνησε. Κι ένας τότε διαβασμένος ξένος κληρικός είπε στους άλλους «αυτή είναι η ορθόδοξη ευσέβεια». Όταν λέμε για συναξάρι, για τροπάρι και για εικόνισμα, δεν μιλάμε για καλλιτεχνικά έργα θρησκευτικής τέχνης, αλλά για ιερά αντικείμενα εκκλησιαστικής λατρείας. Η ορθόδοξη λοιπόν ευσέβεια δεν χωρίζεται από την Εκκλησία, την ιεροσύνη και τη Θεία Λειτουργία. Είναι ευσέβεια όχι απλώς θρησκευτική ούτε χριστιανική, αλλά ευσέβεια εκκλησιαστική και λειτουργική. Αυτή την ευσέβεια, την ορθή πίστη αλλά και την ορθή λατρεία, εννοεί η δέηση της Εκκλησίας στην αρχή της Θείας Λειτουργίας: «Υπέρ των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών...»

Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου,
Η Θεία Λειτουργία, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας